Ton Smulders - Sprong uit de trein

Antonius Maria Smulders is op 2 april 1924 in Soestijk geboren. Hij heeft twee keer geprobeerd naar Engeland te gaan. Als de oorlog uitbreekt, zit de 16-jarige Ton op het gymnasium van het Rijnlands Lyceum in Den Haag. Zijn vader Joseph is al in 1929 overleden, zijn moeder Laurence neemt hun vijf kinderen in 1943 mee naar Groesbeek, later naar Nijmegen. Ton gaat daar naar het Canisius College.

Alle jongens van zijn klas worden opgepakt nadat een klasgenoot, zoon van een drukker, al een ‘In memoriam’-prentje van Hitler heeft laten drukken. Ton wordt op tijd gewaarschuwd en duikt onder. Boosheid over hoe de Duitsers niet alleen de dienst uitmaken en ieders leven dicteren maar ook Joodse vrienden vernederen en op transporten zetten doet hem besluiten zich bij de geallieerden aan te sluiten. Via een oom lukt het hem om zich aan te melden voor een zogenaamd ‘vrijwilligers’-transport naar Waldshut in Zuid-Duitsland. Het transport bestaat voornamelijk uit jongeren die aangetrokken zijn óf door het feit dat ze daar in een Duits privé-bedrijf kunnen werken i.p.v. in een door de Nazi’s gecontroleerd dwangarbeiderskamp óf door het feit dat ze daar, net als Ton van plan is, de kans hebben om héél dicht bij de Zwitserse grens te zijn. Drie weken later kan hij op een zondag ontsnappen en bij Hallau de Zwitserse grens oversteken. Hij gaat dan naar Zürich, waar hij Henk Weebers bezoekt, wiens adres hij heeft opgekregen van Frans Heukensfelt Jansen. De volgende dag meldt hij zich bij generaal van Tricht, de militaire attaché in Bern. Hij wordt aangemeld bij de Zwitserse autoriteiten en in een kamp ondergebracht.

In september 1943 gaat hij naar het Prinses Beatrix Lyceum in Glion. Op 1 oktober gaat hij met de Amsterdamse verzetsman Carel Bos via Frankrijk terug naar Nederland, waar hij zich bij diens verzetsgroep aansluit om een ontsnappingsroute te organiseren voor gestrande piloten die via Parijs naar Zwitserland gaan, de zgn. Weg B.

Eind oktober 1943 wordt hij gearresteerd en gevangen gezet in Kamp Amersfoort. In die periode neemt Carel Bos zijn broer Ben via Weg B mee naar Zwitserland. Ton wordt op 11 februari 1944 vrijgelaten op voorwaarde dat hij zich weer meldt in het kamp in Waldshut. Onderweg springt hij uit de trein, waarna hij weer illegaal de grensrivier oversteekt, nu bedekt met ijs en sneeuw, en naar Zwitserland gaat, waar Ben inmiddels op het Princes Beatrix Lyceum les geeft in Latijn en Grieks. In juni haalt Ton daar zijn eindexamen. Met enkele RAF-officieren en Romeh Boelen wordt hij in oktober 1944 door een Brits Dakota-vliegtuig in Annemasse opgehaald en via Parijs naar Engeland gebracht.

In Engeland wordt hij toegewezen aan de militaire vliegdienst. Hij krijgt een opleiding in Wales en op de Air Gunnery School in Inverness, waar zijn broer Rob hem bezoekt. Hij haalt in 1945 zijn militair vliegbrevet, maar heeft geen operationele vluchten meegemaakt. Op 26 november 1945 wordt hij gedemobiliseerd.

Daarna gaat hij studeren, eerst een jaar geschiedenis in Oxford, daarna drie jaar rechten in Nijmegen. Hij gaat in de advocatuur, werkt dan bij Philips en richt tenslotte een eigen kantoor op als belastingtechnisch bedrijfsadviseur.

Ton en Ben Smulders zijn beiden onderscheiden met het Kruis van Verdienste. Ton overlijdt op 6 december 2002.

Carel Bos is op 5 september 1944 in Vught gefusilleerd en heeft postuum de Bronzen Leeuw gekregen.

Foto's:
* Zwitserse vluchtelingenpas
* Groepsfoto op de Air Gunnery School in Inverness, Ton staat op de middelste rij, uiterst rechts